Ouderlijk gezag

Wat betekent het om ouderlijk gezag te hebben over een kind? Het betekent dat je:

Het kind moet opvoeden en verzorgen.
Geen geweld mag gebruiken tegen het kind.
De wettelijk vertegenwoordiger van het kind bent.

Ouderlijk gezag eindigt als het kind 18 jaar wordt. Dan is hij meerderjarig. Je moet nog wel de kosten van levensonderhoud en studie blijven betalen tot het kind 21 jaar is.

Kan slechts één ouder het gezag hebben?
Normaal gesproken hebben beide ouders het gezag over een kind. Ook na een echtscheiding. Soms heeft één ouder het gezag. Dat kan als:

De moeder ongehuwd is en de vader het kind niet heeft erkend. Zie ook ‘Erkenning‘.
De ouders na een echtscheiding niet het gezamenlijke gezag willen.
Eén van de ouders die gezag had, overlijdt.
Eén persoon een kind adopteert.

Ouderlijk gezag binnen een huwelijk
Wanneer je getrouwd bent, heb je samen met je partner het gezamenlijk gezag over de kinderen die jullie tijdens het huwelijk krijgen of adopteren. Jullie zijn allebei verantwoordelijk voor de opvoeding en de verzorging van de kinderen. Als jullie ná de geboorte van het kind trouwen, krijgt de vader ook automatisch het ouderlijk gezag. De vader moet het kind wel erkend hebben (zie ook: Erkenning). Bij een huwelijk tussen twee vrouwen krijgen beide vrouwen automatisch het gezag als de kinderen tijdens het huwelijk worden geboren en er volgens de wet geen vader is (bijvoorbeeld bij een anonieme donor). Als er wel een wettelijke vader is, kan de vrouwelijke partner het gezag niet krijgen.

Ouderlijk gezag bij geregistreerd partnerschap
Ouders hebben gezamenlijk gezag over de kinderen die zij samen krijgen tijdens hun geregistreerd partnerschap. Een vrouw en een man – die niet de ouder van het kind is – krijgen ook automatisch gezamenlijk gezag. Om ook de juridische vader te worden, moet de man het kind wel erkennen. Dit is niet automatisch geregeld zoals bij een huwelijk. Twee vrouwen die een kind krijgen tijdens hun geregistreerd partnerschap, krijgen ook gezamenlijk gezag als er volgens de wet geen vader is (bijvoorbeeld bij een anonieme donor).

Ouderlijk gezag zonder huwelijk/geregistreerd partnerschap
Vanaf 1 januari 2023 gezamenlijk gezag door erkenning
Vanaf 2023 geldt dat ongehuwde en niet-geregistreerde partners automatisch gezamenlijk ouderlijk gezag krijgen met de moeder. Dit gebeurt als zij hun kind erkennen. Zij hoeven het gezag niet langer samen met de moeder aan te vragen bij de rechtbank.
Wordt een kind voor 1 januari 2023 erkend? Dan moeten de ouders het gezamelijk gezag wel regelen. Ook als het kind na 1 januari 2023 wordt geboren.

Gezamenlijk gezag belangrijk
Het is belangrijk dat ouders gezamenlijk het gezag over hun kinderen uitoefenen. En dat beide ouders nauw betrokken zijn bij de verzorging en opvoeding van kinderen. Gezamenlijk gezag is bijvoorbeeld belangrijk als u:

een verhuizing doorgeeft of een reisdocument aanvraagt;
met een minderjarige naar het buitenland reist;
uw kind inschrijft op school of een kinderdagverblijf;
u een medische beslissing moet nemen of het medisch dossier van uw kind wil inzien.

Gezamenlijk gezag is ook belangrijk bij de juiste berekening van toeslagen of als 1 van de ouders die gezag heeft overlijdt.

Het gezamenlijk gezag wel regelen
Een meerderjarige moeder krijgt altijd automatisch het gezag over haar kind. Dit geldt niet voor haar partner. De partner moet het kind eerst erkennen. Daarna kun je via de rechtbank het oudelijk gezag regelen. De rechtbank heeft hiervoor spciale formulieren (vraag hiernaar bij de burgerlijke stand tijdens de erkenning). Deze moet je invullen en inleveren bij de rechtbank, samen met de volgende papieren:

De geboorteakte van het kind.
Geldige identiteitsbewijzen van beide ouders.
De akte van erkenning, dat is het bewijs dat je het kind hebt erkend.
Een uittreksel uit de gemeentelijke basisadministratie van beide ouders (maximaal zes maanden oud).

Als de rechtbank je verzoek goedkeurt, krijg je bericht dat je het ouderlijk gezag over het kind hebt.
Als de moeder niet wil meewerken aan het verkrijgen van gezamenlijk gezag kan de vader naar de rechter. Hij kan aan de rechter vragen of hij samen met de moeder gezamenlijk gezag over het kind kan krijgen. De rechter neemt een beslissing die in het belang is van het kind.

Ouderlijk gezag voor een alleenstaande moeder
Een alleenstaande moeder krijgt direct na de geboorte van haar kind het ouderlijk gezag, tenzij zij minderjarig is (jonger dan 18 jaar) of onder curatele staat. Een uitzondering geldt voor een moeder van 16 of 17 jaar. Zij kan een verzoek indienen bij de kinderrechter om zich meerderjarig te laten verklaren. Als de rechter dat doet, krijgt zij toch het ouderlijk gezag. (Dit staat los van bijvoorbeeld stemrecht en autorijden. Hiervoor moet ze nog steeds eerst 18 jaar worden.)

Wanneer een meisje onder de 16 jaar moeder wordt, krijgt haar kind een voogd toegewezen. Dat kan een familielid of vriend zijn, maar ook iemand van Bureau Jeugdzorg. Vanaf haar zestiende, kan de moeder de kinderrechter vragen haar meerderjarig te verklaren, de voogdij te beëindigen en haar het ouderlijk gezag te geven. Ze kan natuurlijk ook wachten tot ze 18 jaar is (en dus meerderjarig) en dan de rechtbank verzoeken om de voogdij om te zetten in ouderlijk gezag. Dit gebeurt dus niet automatisch.

Direct aanmelden »